Zondag 15 augustus 2004

 

De organisatoren van de Nacht van de poëzie, gisterenavond in Fort de Hel, Willemstad gehouden hebben alle redenen om tevreden terug te blikken. Zo'n honderdvijftig mensen uit alle windstreken hadden de weg weten te vinden om geconfronteerd te worden met de fine fleur van de slamdichters, als daar zijn Sven Ariaans, te zien in de filmdocumentaire Slammers en winnaar van het Nederlands Slamkampioenschap 2004, Rijn Vogelaar, adopted poet van de Engelse band Lemonade, Gijs ter Haar, Joz Knoop, de Woorddansers Jeroen Naaktgeboren en Arie Hordijk, die Nederland tijdens Poetry International als slamdichters vertegenwoordigden dit jaar, Harold de Boer, de Dichters uit Epibreren (al sinds 1994 on the road) en de dichtende vuurspuwer , piromancer David Boelee.
Zelf mocht ik mijn dichterschap des vaderlands waarmaken; ik ken mijn gedichten niet van buiten, zoals dat met de hierboven genoemden - allen stukken jonger dan ik - het geval is, ik ken ze alleen maar van binnen en moet dat nog altijd via het papier naar buiten halen en dien dus altijd voordien te controleren of er genoeg licht is. En dat was er.
Ik mocht even Allen Ginsberg aanhalen, die mij eens toevoegde: 'You can't force people to listen!' en, als altijd ook gedichten van anderen laten horen: het bloemlezen zit al vanaf mijn twintigste in mijn bloed. David Gascoyne's Voorspel tot een nieuw fin-de-siècle kwam aan bod , alsmede een aantal Spreuken uit de hel, die deel uitmaken van William Blake's Het huwelijk van hemel en hel, volgens Piet Meeuse: 'een van de weinige teksten die ik adembenemend zou willen noemen. Dit is een meesterwerk met een elektriserend effect, waarin de krachtige vonk overspringt van een bezielde energie die in de literatuur uiterst zeldzaam is geworden.'
Het zijn kleinschalige evenementen, met een geheel eigen sfeer waaraan ik vaak mag deelnemen; landelijk, gemakkelijker contact met het publiek, niet te vergeten een kampvuur dat voortdurend opflakkert, goede muziek-intermezzo's en bar en catering ad fundum.

Eén binnengekomen uitnodiging trekt mijn aandacht:
"Het samenwerkingsverband Ypenburg nodigt u uit om de activiteiten te bezoeken en een kijkje te nemen op de Ypenburgse heuvelrug. Animaris Percipiere op de Ypenburgse heuvelrug . Van vrijdag 20 augustus tot en met zaterdag 28 augustus 2004 wordt het jongste strandbeest van Theo Jansen, de Animaris Percipiere, gepresenteerd op zijn geboorteplaats: de Ypenburgse heuvelrug. Op de geluidswal langs de A 13 werkt de beeldend kunstenaar op uitnodiging van het samenwerkingsverband Ypenburg aan de nieuwste generatie strandbeesten in het vaporumtijdperk. In deze week is Jansens werkplaats iedere avond van 19.00 tot 21.30 open voor publiek. Behalve de lopende Animaris zijn er in een tent video's over het strandbeestenproject te zien. De kunstenaar zal aanwezig zijn om toelichting te geven. Een aantal avonden vinden er bijzondere activiteiten plaats."
Vrijdag 20 augustus 19 u leest Rudy Kousbroek een gedicht voor dat hij over de strandbeesten schreef. Zaterdag 21 om 19.30 uur de band Mbungo Express met Afrikaanse muziek (zanger: Theo Jansen). Dinsdag 24 van 19 tot 21 u workshop strandbeestenconstructie voor kinderen van 10 jaar en ouder, vrijdag 27 van 19 tot 21 u idem voor volwassenen, za 28 l9u30 Snake Charming met city & eastern klez-rock. En een routebeschrijving naar het windlaboratorium is wel nodig. Per auto neem afslag Delft-Noord van de A 13 (Rotterdam-Den Haag), volg vanaf dat punt het bord Ypenburg. Bij de T-splitsing linksaf de Singel op. Aan de linkerhand ligt de geluidswal. Het laboratorium is gevestigd aan het einde van de geluidswal in de groene bouwkeet bij de grote tent (Laan van Haamstede). Voor het projectbureau de weg vervolgen vanaf het windlaboratorium en de eerste afgslag links (Ilsyplantsoen l). Per openbaar vervoer vanaf station Delft bus 62, uitstappen bij halte de Singels (15 minuten).
Meer info Informatiecentrum Ypenburg, 070-3199067 of Eugene.Noya&Ypenburg.nl.
Zo, dit was de postillion d'amourfunctie van Kersvers voor vandaag - een unieke agenda voor unieke gebeurtenissen, waarvan dit er zeker een is.
Ook van mijn hand bestaat een gedicht voor een van Theo Jansen's strandbeelden, uit een eerdere evolutie, de Animaris Sabulosa.
Ik pluk het uit De ware Adam (uitg.Passage Groningen 2000):

Hij wordt gedreven door de wind,
stapvoets, rollend en bewegend.

Hij hinkelt, struikelt en staat stil,
hij volgt het pad van snoeren en vinnen.

Zijn spieren zijn van hout en PVC;
de wetten van de evolutie spelen mee.

Een gezond, natuurlijk evenwicht -
dansend op het strand,
verderlicht.

Simon Vinkenoog

---

Donderdag 12 augustus 2004

 

" There are many here among us
Who feel that life is but a joke
But you and I we' ve been thru that
And this is not our fate
So let us not talk falsely now
The hour is getting late."

Hoe lang geleden is het alweer, dat wij dit Bob Dylan hoorden zingen? Is het nog altijd vijf voor twaalf, welke laatste minuut of minuten moeten wij nog meemaken, om tot iedereen te laten doordringen dat het leven geen 'joke' is, maar een zeer serieus spel, dat gaat om leven, overleven en voortleven... Ook ik eens niets dan herinnering, wat velletjes papier beschreven, koppie voor en in beeld, oneliner hier en daar, en dan nog een tijdje via boekenkast, bibliotheken en Google op enkele andere plekken.Ondertussen kan ik hier dagelijks mijn kersverse ei leggen, terwijl in de Scheldevoetgangerstunnel in Antwerpen nog een poosje Hans en Hilde's haan QuQeleQu mag kraaien.
Tien Haagse dagen op mijn sloffen geleefd, niet buiten het tuinhek een voet gezet, tenzij om vuilnisbakken aan de stoeprand te zetten. Een bedlegere schoonvader gezelschap gehouden, boeken, weekbladen en kranten gelezen, nauwelijks televisie - ik heb het nog niet zo ver gebracht als mijn beoogd biograaf Derrick Bergmann, die vanuit Lézignac-Corbière een prentbriefkaart stuurt: "Bonjour! Twee weken zonder t.v., mail, deadlines en komkommernieuws, pas mal! Aan het zwembad lees ik mijn kinderen De favoriet van Bernard Wesseling voor. Ook zij vinden het een erg leuk boek. Heb het goed."
Welgemoed weer terug in Amsterdam, in een eigengereid regenbuitje. I AMsterdam, bedacht door de Ik Ben-man. Waarom men zich nooit heeft ingespannen voor het Am*dam, en dan het liefst een sterretje in het midden, weet ik niet - wél begrijpelijk is het uiteraard dat de Marktmeesters van deze stad niets willen weten van de dooreengehusselde letters: Mad Master. Misschien zou dit epitethon ornans teveel van het goede zijn; het zou anders vele kabbalisten, alchemisten, esoterici en andere spiritueel-gezinden naar de stad brengen (die toch al de Rozenkruizersbibliotheek aan de Bloemgracht op hun programma hebben staan).
Dagje rust en scrabble, schone kleren en douche, twintig nagels door Edith geknipt en straks video met gedicht 'War is black magic' van Allen Ginsberg op video te zien om te vertalen, en voor a.s. maandag een gedicht voor de pont naar het Tolhuispark schrijven, komende weekeinden te horen. En zelf op de been en voor de boeg: zaterdag l4 aug Willemsstad, donderdag l9 Scheveningen, 20 Nieuw Beyerland, 21 Lowlands Paradise, 28/29 literaire rondvaart tijdens Uitmarkt, 1 sept (15 jaar getrouwd) Oss, 3 Amsterdam, 4 Schiedam en de 10e sept. weer Amsterdam. Even voor het gemak niet verder kijken, alles uiteraard DV. Het huiswerk van de dichter speelt zich overal af, waar zijn taal gesproken en zijn woorden verstaan worden. Hoe laat het wordt, dient iedereen voor zichzelf uit te vinden. Te laat om te liegen. Te laat om je te verschuilen. Te laat om te doen alsof er niets aan de hand is. Zelf ben ik bezig met een spirituele mobilisatie, geen verplichte dienstverlening, geen opgelegde strafmaatregel, geen andere behoefte in en voor mijzelf dan de nadruk te leggen op hart-en-ziel-aangelegenheden. Voor de keuze Hebben of Zijn heb ik voor het (eigen) Zijn gekozen, ik ben gelukkig niet de enige en zie de wereld in bewustZijn groeien. Wij doen ons best! Simon V.

---

Koetshuis Den Haag, woensdag 11 augustus 2004

Een droom, een mooie droom. Een idee, een goed idee. Een televisieprogramma, wat zeg ik, een programma-serie, dagelijks, wekelijks of maandelijks te vertonen. Close-ups, talking heads – al waar ze juist zo op tegen zijn, alsof beelden voortdurend in beweging moeten zijn, alsof er in de rust, de stilstand, het oponthoud niet evenveel kracht of energie kan zitten.
Het idee, de droom is zo eenvoudig: je gaat een aantal, enkele, meerdere ‘ouderen’ langs (haha, de groeiende bevolkingslaag) met camera en microfoon, en je vraagt ze: Welke lessen heb je uit je leven getrokken? Welke boodschap of goede raad zou je aan de volgende generatie willen meegeven?
Kijk, daar zit ik, vol vragen en antwoorden, die ikzelf destilleer uit het somtotaal van ervaringen, waarvan een aantal mij al ontschoten is; maar ja, het resultaat van dit alles, levende lijve (in- en aanbreng)) zit nu voorovergebogen boven de toekomst en keert dus terug tot de dagelijkse realiteit, waarin deze droom verscheen.
Als producer – en wat dies meer zij – zou ik uiteraard Hans Keller kiezen, wij zouden samen kunnen bepalen wie er voor in aanmerking komen, niet de deskundigen die wij al te over hebben, de weermannetjes en-vrouwtjes van de politiek, de soap en de sport – als het ware zouden wij moeten zoeken in onbetreden gebieden. Neem zo’n 58-jarige Ambtenaar, dertig jaar in dienst, vaderfiguur geworden, weet alles van Europese wetgeving in zake ARBO-aangelegenheden, die nu voor anderhalf jaar naar Turkije vertrekt om daar met anderen, uit Europa en Turkije, de wetgeving op dit gebied aan te passen, voor het geval, dat – Wat ik hoop, overigens. Wie sprak van de vlam van verwachting, als-ie het over de toekomst had?
Het zouden zeer individuele antwoorden kunnen en moeten zijn. Wijsgeren, zelfdenkers, generalisten, specialisten, geen vreemde of paradijsvogels, uiteraard wel mondige, snedige mensen – charisma, esprit, helder denkend, niet-fanatiek.
Hoeveel zou je er per avond kunnen hebben? Drie op een rijtje, zoals bij Urbania? In elk geval zou het, net als in De Dode Dichtersalmanak, zeer kort moeten zijn, alsmede zeer memorabel.
Haikus, heel korte gedichten, worden vaak twee keer achtereen gelezen, voorgelezen: waarom zou het met zo’n belangrijk statement [TEST A MOMENT) ook niet kunnen gebeuren?
Het was een korte droom, kersvers uit de lucht geplukt. Airplay, please!

 

---

Koetshuis Den Haag, dinsdag 10 augustus 2004

Laat me eruit! Laat me erin! Wie was er het eerst, en wie gebruikte voor het eerst het woord binnenstebuiten? Edith en haar vader hebben twee uur zwijgend tegenover elkaar gezeten, zonder een woord te wisselen: een spel schaak op de tafel voor zich.Toen Bozar uit Frankrijk belde en ik wel moest storen toen hij naar Edith vroeg, werden handen geschud: remise.
Ik had als grap nog willen zeggen:’Wat een interessant gesprek hebben jullie gevoerd!’, maar daar kwam het dus niet van. Hier dus even wel.(Haha)
Elsschot, de man van weinig woorden, kende de kracht van het woord en de macht van het stilzwijgen.‘Doodzwijgen zal het beste zijn.’ ‘Stilzwijgendheid is een geweldig wapen.’
‘Zwijgen kan niet verbeterd worden.’ “Elsschot wist al langer hoe vervelend het kan zijn wanneer iemand geen mond opendoet. In Tsjip beschrijft hij hoe zijn vrouw hem tergt met een absolute stilzwijgendheid, die vreselijk op zijn zenuwen werkt. De Ridder (=Elsschot privaat) kent het wapen, hanteert het geregeld zelf. Wanneer zijn vrouw hem berispt omdat hij weer eens te laat is thuisgekomen, zwijgt hij als vermoord.” Martine Cuyt’s boek, p.187.
Al zwijgend, uiteraard niet tussenbeide komend, dacht ik na over automatisch schrift. Zouden er automatische gedachten zijn, als je weet te moeten antwoorden wanneer de telefoon gaat, waarbij je niet hoeft na te denken, want ‘la pensee se fait dans la bouche’, een boutade van de dadadichter Tristan Tzara. Automatische vragen en antwoorden, FAQ’s?
Een autonoom zenuwstelsel, dat van ons, doet wat het doen moet, zonder zich eerst iets te moeten afvragen, veronderstel ik. Autonoom. Op eigen benen. In eigen naam. Onafhankelijk. Totaal onafhankelijk en totaal van alles afhankelijk. (independent & interdependent)
Mooie complexiteit om mee te leven; niet de enige. Hoe de geschiedenis telkens opnieuw herschreven dient te worden. Welke rol we in dit alles spelen, of het er iets toe doet, of het iets van ons weg neemt. Heel weinig mensen doen aan introspectie, heb ik weer eens begrepen; zelf doe ik niets anders. Niet uit narcisme of ijdelheid, maar als plaatsbepaling. Elk nieuws gaat ook door mij heen, al heb ik nog geen idee wat te doen met de wetenschap dat op de tekentafels van Deense reders plannen bestaan voor schepen waarmee 10.000 (tienduizend) containers vervoerd kunnen worden. Aan nostalgie heb ik evenmin iets, ik lees dat het een uiting van psychologische stagnatie is. En dan denk ik in feite ook aan sommigen, die het altijd over ‘vroeger’ hebben – ja, als het in een betoog past, of in een verhaal. Zo geeft Stephen Hawking toe zich dertig jaar lang vergist te hebben, niets verdwijnt zomaar in een zwart gat: er blijft altijd straling over. Is dat een pak van mijn hart!
Het is gaan regenen, ik mompel maar wat voor me uit – de wind waait door mijn gedachten, waar ik verder geen vat op kan krijgen.
Eerstvolgend publiek optreden deze zaterdag des avonds in Fort de Hel, Willemsstad. Ik wil William Blake voorlezen, en uiteenzetten waarom ik – in tegenstelling tot jonge podiumdichters – van het papier lees. Missie-statement: Ik ken mijn gedichten alleen van binnen – niet van buiten. Ik moet ze dus van papier weer binnen halen om ze naar buiten te kunnen brengen, te ontsluiten.
Waarvan acte, over en sluiten maar. Simon

---

Koetshuis Den Haag, maandag 9 augustus 2004

Mijn schoonvader Derk Ringnalda vandaag tachtig jaar; gefeliciteerd door zijn dochters Else en Edith, die met hun echtgenoten Gerard en Simon bij hem logeren; Ma Else viert weekje vakantie bij oudste zuster Mariana, met man en zoon in Zuid-Frankrijk, jongste dochter belde vanuit Engeland, waar zij met man en drie kinderen is.
Koel Koetshuis, tuin dorstig: ik sproeide een deel – ik schat de tuinslang op 60 meter lengte; ik heb nog heel wat uit te rollen deze week. Lezen doe ik in dat interessante boek over Elsschot; gisteren vergat ik er de uitgevers van te vermelden: Meulenhoff/Manteau, Amsterdam/Antwerpen. Bovendien lees (en knip) ik in ongelezen kranten, uit Amsterdam meegebracht. In Het Parool van 31 juli kwam ik oog in oog te staan met een hiphoptekst van de 21-jarige Kimo, van Groove Click uit Amsterdam-Oost. Even in de beat komen, misschien is deze rap wel het eerste gedicht dat je deze week leest.

“Ik kijk om me heen en zie een wereld vol met drama
Ik zie Sadam, ik zie Bush en Osama
Kinderloze mama’s en ouderloze kinderen
Het gaat verkeerd, we moeten de haat verminderen
Zodat de kinderen leven in een wereld zonder haat
Geen oorlog, geen honger, geen lijken op straat
Geen rassenhaat, en geen Bush die praat
In het Capitool, geen halve zool als president
Want z’n oorlog werd niet gesteund door deze Amsterdamse resident
Die geen meester kent, behalve hart en ziel
En daarom, vraag ik mezelf af waarom?
Doet deze mensheid nou eigenlijk zo zwaar dom
Want het gaat niet over geld en over olie
En over monopolie en winstpercentages
De vraag is wie er nou eigenlijk de baas is
En helaas is dat geld en niet de mens zelf !”

Rap voor de Groove Clip:

Je zou ’s moeten weten
Wat ik al ben vergeten
De strijd om beter leven
Lachen en doorgeven
Samen met anderen
De wereld veranderen
Het noemen van man en paard
Is altijd de inzet waard
Je blijft van het leven houden
Als jongere of als oudere
Gebruik van al je woorden
De hogere en de lage akkoorden
Soms roep je ‘goddank’ als het moet
Dan weer kookt van woede je bloed
Als al wat je doet rijmt met je geweten
Dan kun je al ’t overige wel vergeten
Een goede raad: kennis kan nooit kwaad
En wie goed doet goed ontmoet.

Simon Vinkenoog, Deskundoloog.

---

Koetshuis Den Haag, zondag 8 augustus 2004

Wacht even – ja, zeg ik, hij doet ‘t! Wat een moeite het mij gekost heeft Bookman Old Style lettergrootte 12 te vinden; Edith doet het met een enkele ingreep.
Van de eerste ballpoint, die Landshoff sr. in 1946 vanuit Amerika gekomen liet zien, aan het Querido-personeel (uw dw.dr. was er jongste bediende) tot de technologie van nu: ruim een halve eeuw, waarin meer gebeurd is dan in de eeuwen daarvoor. Een revolutie aan het einde van iedere eeuw, niet alleen een mal du siecle, maar ingrijpende veranderingen. De Verlichting, de Franse revolutie, de Romantiek, de derde en vierde machten, rond de voorvorige eeuwwisseling het wereldomvattend netwerk van postinstellingen, telegraafkantoren, Rode Kruizen en Halve Manen, electriciteit en gas, industrieel en huishoudelijk, een boerenstand die nu bijna verdwenen is, handwerkslieden wier stiel verdween tot en met de mensen toe, die in de grafische bedrijven bezig waren datgene te doen, wat ik hier nu verenig: als schrijver ben ik mijn eigen corrector, zetter en distributeur, dankzij de ingenieuze en innovatieve inspanningen van al die wizzkids die niet alleen virussen ontdekken… en hoeveel dromen blijven er niet over om alsnog uitvoerbaar te maken? Moeten we zo nodig de ruimte in, Maan, Mars, Venus? Kunnen wij iets doen aan de innerlijke ruimte, waar nog zoveel onontgonnen terreinen liggen? Drijfveren, instincten, inspiraties, aspiraties, potenties – onvermoede vermogens, inzichten die wakker geroepen kunnen worden…
Waarom zou de Homo Universalis moeten uitsterven, waarom zouden wij onze kennis niet kunnen verruimen, al dan niet met behulp van de wretenschap, die evenmin definitieve antwoorden kan geven op vragen, die wellicht altijd onbeantwoord zullen blijven. Wat is er op tegen om door mysteries omringd te leven? Als je alles wilt weten, kun je ook tot het nederige besef komen, dat je niets weet, zwevend op een wolk van onwetendheid…
Waar het op aankomt, denk ik op deze zonnige zomerzondagmiddag, dat je doorleefd wordt door het gevoel dat alles OK is (ik, jij, hij, wij, gij, zij) als jij zelf het beste voor hebt met het leven, en alles doet wat je maar kunt om in eigen omgeving harmonie te bewaren. Oorlog met oorlog bevechten: doodlopende weg. Wereldleed op eigen schouders nemen, het is onmogelijk. Voor alles wat gebeurt, is een reden, er zijn oorzaken en gevolgen die buiten ons beperkte bereik liggen; er staat ons nog zoveel te verwachten.
Ooit voorspelde de 100-jaar oud geworden ‘tante Jo’ dat ‘natuurrampen een einde zullen maken aan de oorlogsgedachten van de mensheid.’
In het altijd lezenswaardige weekblad De Groene Amsterdammer (een abonnement wordt zeer aangeraden) bespreekt Gawie Keyser de film van Alex Pryas I, Robot en verwijst uiteraard naar de boeken van Isaac Asimov. Hij schrijft: ”In de huidige tijd blijkt het werk van Asimov steeds minder sciencefiction. Roobotica is een snel groeiende wetenschap waarin allerlei initiatieven tot de verbeelding spreken, bijvoorbeeld onderzoeksgroepen die bezig zijn met als doel het ontwikkelen van een robotvoetbalteam dat in 2050 in staat zou moeten zijn een menselijk team te verslaan.Of een Nasa-project dat een ‘Robonaut’ moet opleveren, een mechanische astronaut die binnen enkele jaren menselijke taken in de ruimte zal overnemen. Ten grondslag aan deze ontwikkelingen ligt een adagium van Ray Kurzweil, de belangrijkste theoreticus op het gebied van robotica. Hij stelt dat technologie de voortzetting is van evolutie door andere middelen.’ ”
Zou het zo zijn? Permanente Opleiding? Wie schept wie in wiens aanschijn? Ik hoef niet langer de leus van Marshall McLuhan voor ogen te houden:’I am the only one who knows what the hell is going on.’ Maar wat gaat er om in de Hemel? Mooie vraag voor de zondag: de beat goes on, en zo is het met de evolutie. Leven en vooral laten leven.

---

Koetshuis De Haag, zaterdag 7 augustus 2004

Afscheid van een mislukkeling, wiens leven met veel liefde werd beschreven door Nico Keuning in Altijd het tinnef om je heen. Een biografie van Max de Jong (uitg. Bas Lubberhuizen, Amsterdam 2000). Tevens een boek met veel sfeertekeningen van het Amsterdam in de jaren dertig en veertig en de omgeving waarin de jong-gestorven schrijver (1917-1951) moeizaam een soort leven trachtte op te bouwen, van het ene naar het andere adres verhuizend, altijd op zoek naar een ‘bomvrije’ kamer zonder vervelende hospita of buren, waar de hele dag de radio hard aanstaat. Een roddelende pestkop.
Op 1 januari 1950 schrijft fotograaf Emiel van Moerkerken hem: ”Ik doe je een gunstig aanbod, nl.: je hoeft de 10 gulden niet terug te betalen, onder de voorwaarde dat je me tot en met 15 juni 1951 niet meer komt opzoeken. Je ziet dus, dat ik er 10 gulden voor over heb om een half jaar verschoond te blijven van je kwaadaardige, insinuerende, verdachtmakende en achterdochtige oudejongejuffrouwen-geroddel en gezeur. Ik houd bepaald niet van wespennesten, slangenkuilen en woekerplanten.” (Van Moerkerken weet niet, dat hij met deze termijn, op een paar dagen na, vooruitloopt op de werkelijke deadline van Max – voegt de biograaf daar aan toe.)
Ook Hanny Michaelis, Gerard van het Reve’s levenspartner in die dagen, herinnert zich zijn provocerende gedrag nog goed: “Max de Jong kende ik alleen voorzover hij zich met Gerard onderhield. Mij zag hij als het storende giechelwicht dat hij in zijn dagboek heeft vereeuwigd. Zijn uiterlijk staat mij nog vaag bij: bleek met flauwe ogen en een ingevallen mond, niet antipathiek, ook niet onknap. Uit God weet welk principe van burgermansverachting at hij nooit anders dan met een lepel, wat er ook op zijn bord lag.Voor zover zijn discours langs mij heen ging, vond ik hem een aartsquerulant. Eerlijk gezegd nam ik hem evenmin serieus als hij mij, maar ik had wel met hem te doen, want hij straalde een zelfgezochte, maar niettemin gruwelijke eenzaamheid uit.”
Van die gruwelijke eenzaamheid getuigt het onthutsende gedicht van 91 kwatrijnen, dat als titel kreeg, toen Geert van Oorschot het uitgaf, nadat de dichter het hem had voorgelezen, Heet van de naald..
Schrijnend, ontstellend. H.R.K. (Rudy Kousbroek) schreef erover in het vierde nummer van Braak, 1950. De man was als het ware een voor-afschaduwing van de jaren later optredende Jan Arends, wiens verhalen en gedichten minstens zo navrant zijn: hij pleegde zelfmoord bij de verschijning van zijn dichtbundel Lunchpauzegedichten, als mijn geheugen mij niet bedriegt. Jan Arends was ook, anders dan De Jong, absoluut geen verliteratureluurd mens, die in de republiek der letteren serieus genomen wilde worden, en zich zorgen maakte over de indruk die hij op anderen maakte.
Kortom, een ander personage betreedt mijn leeswereld, ook uit het pak van het Willem Elsschot Genootschap. Willem Elsschot. Man van woorden
is de titel, die Martine Cuyt aan haar wonderschone boek gaf, 278 pagina’s van het formaat 18 x 24, op glanspapier, doorschoten met foto’s, tekeningen en brieffragmenten.
Jarenlang zocht zij de laatste getuigen op, mensen die Elsschot nog in levenden lijve gekend hebben: familieleden, collega-schrijvers, daarnaast intieme vrienden en vriendinnen, tijdgenoten waardoor nieuw licht geworpen wordt op de ongrijpbare Alfons de Ridder/Willem Elsschot. Kaleidoscopisch, inderdaad.
Door een niet-eerder gepubliceerde liefdesbrief uit 1899 en een brief van zijn moeder uit 1910 wordt al in aanvang veel verduidelijkt, mijn nieuwsgierigheid bevredigd en de leesdrift aangewakkerd. Stelt de schrijfster op pagina 19: “Het bijzondere huwelijk heeft standgehouden, ondanks een concreet voornemen van De Ridder om te scheiden, ondanks vele stille stormen. Hoe ging de bedrogen echtgenote om met de andere vrouwen in het leven van haar man? Met zijn schrijverskuren, zijn honger naar vrijheid, hij die aan een vrouw, een huis en zes kinderen geketend zat als een boef aan zijn ijzeren bol?”
Wij verwachten bezoek; ik sluit mijn boekenwinkeltje – prettig weekend toegewenst. Simon V.

---

Koetshuis Den Haag, vrijdag 6 augustus 2004

Flarden van liedjes, op mijn 17e (1945) gezongen, schieten door mijn hoofd. Ik was lid geworden, aangetrokken door de verwoorde idealen, van het Algemeen Nederlands Jeugd Verbond (ANJV), waarin ik het zelfs tot ‘kernleider’schopte, wat zulks dan ook inhield. Op de een of andere manier was ik op de mailinglist van het franse weekblad AVANTGARDE terecht gekomen, dat nog jaren later in de brievenbus van mijn moeder in de Govert Flinckstraat opdook, terwijl ik al lang en breed in Frankrijk woonde – het orgaan van het ANJV werd volgetekend door tekenaar Fritz Behrendt, die destijds even fervent communist was, als anti-communist, toen hij eenmaal in Joegoslavie onder Maarschalk Tito met het systeem botste. Zelf kwam ik er na enige tijd ook achter, dat het ANJV een mantelorganisatie was, door de Communistische Partij (CPN) opgezet, toen mij lessen onder ogen kwamen van het Karl Marx Instituut.
De na-oorlogse generaties zullen zich niet meer kunnen voorstellen, hoeveel invloed – tot saloncommunisten als Pablo Picasso en Jean-Paul Sartre toe – het communisme in die dagen had, zeker in Frankrijk waar een kwart van de bevolking communistisch stemde, en het toonaangevende literaire weekblad Les Lettres Francaises door gerenommeerde dichters als Paul Eluard en Louis Aragon geredigeerd werd.
In Nederland zou het ‘volksdagblad’ De Waarheid (naar het sovjet-voorbeeld Pravda) uitgroeien tot landelijk dagblad, onder de bezielende leiding van A.J.Koejemans en evenzeer zowel arbeideristisch nieuws als medewerkers met namen als Jan Elburg en Gerrit Kouwenaar, in die dagen geharde stalinisten. Natuurlijk was de dank voor het Russische leger groot, dat samen met Geallieerde strijdkrachten het nazi-regime in een steeds kleinere Lebensraum had gedwongen, en tenslotte ten val gebracht. Het is uiteraard een Verschrikkelijk Feit, dat nazistische, racistische ideeen daarmee niet voorgoed uit de wereld geholpen werden.
Bevrijding werd overigens Restauratie, eerst Militair Gezag, daarna Marshall-hulp (omdat de Amerikanen die daarover moesten beslissen, bij Willem Drees thuis ontvangen werden, met een koekje bij de thee), en een herstelde verzuiling. De Doorbraakgedachte vanuit de vooroorlogse SDAP.(de Sociaal-Democratische Arbeiders Partij), die Partij van de Arbeid werd en alle progressieve groeperingen (humanistisch, religieus) zou moeten verenigen, mislukte en kreeg al spoedig de roomskatholieken tegenover zich. Nog in 1954 werd een bisschoppelijk amendement uitgevaardigd, dat het katholieken verboden was naar de VARA-radio te luisteren. Een schrijver als Willem Frederik Hermans was niet de enige, die fulmineerde tegen de censuur van IDIL, de Informatiedienst inzake Literatuur, die boekhandels en bibliotheken adviseerde over (R.K.)normen en waarden. Homosexualiteit was uit den boze; het C.O.C. (Cultuur & Ontspannings Centrum) leidde een quasi-clandestien bestaan, en de oprichter, Niek Engelsman heette dan ook Bob Angelo. De ruimte van het Centrum, daarvoor Shakespeare Club geheten, hing vol grote portretten van mensen die Ook Zo waren, helden uit geschiedenis, kunst, literatuur en muziek. Buddies als het ware! Ik hoorde Piet Meertens een gekwetst betoog houden over de moeilijkheden die hij ondervond door zijn christenzijn, zijn socialistzijn en zijn homozijn. En zelf liep ik een pak slaag op van de rechercheur van de zedenpolitie, (roodharig, herinnering dicteert), door moeder en stiefvader te hulp geroepen, omdat ik mijn ontknaping terecht niet wilde bekennen en toegeven.
‘Slechts die bukkend voor de slagen / en berustend in ’t gareel / alle smaad en hoon verdragen / blijft de slavernij ten deel.’
Óf: ‘Getrouw aan de vrienden, vroegtijdig gevallen, /bezield door de schoonheid der aarde die bloeit / begeren wij een wereld die plaats biedt aan allen / la la la lalala, lalala lala – en opnieuw’ (vergeten)
Of, tenslotte: ’Het morgenrood der zehege, genoten, kleurt de lucht / Straks houdt ons niets meer tehegen / De vijand deinst en vlucht!’Etc. Toch weer ’s Jacques K.vragen. Ik bespaar jullie de Moorsoldaten: de rillingen lopen nog over mijn rug.
Op naar de Tuin; ander werk wacht: orangerieplanten uit de serre naar het voorterras verplaatsen, uiteraard met Edith, gangmaakster in dezes – die haar ouders hiermee uiteraard zeer plezier doet. Daar zijn we voor. Groeten uit Den Haag, waar ook de zon schijnt en mijn overhemd onder de oksels plakt. En op naar het tweede spelletje Scrabble, het eerste mocht ik bij wijze van uitzondering (1 op l0) winnen. Gegroet, voorbijgangers.

Dinsdag 3 augustus 2004

Het zwijgend nat / dat leekt nu langs mijn kaken, vrij naar het gedicht O Lied van Guido Gezelle
(Goede raad is vuur, p.101) is geen smart waarvan het lied honing kan maken, het is het parelend zweet van de warmte. Zojuist geluisterd, via het scherm met zijn psychedelische screensaver, naar de mij per e-mail aangereikte Mustachioed Daughters van The Bonzo Dog Band. Afkomstig van mijn oudste zoon Robert, die mij ook al een tekst van Antonin Artaud doorstuurde. Hij is een verwoed MP3-er; zelf ben ik die kant nog niet uitgeweest, zomin als ik mij in deze aanloopperiode van mijn webstek aan Adobe en de Paintbox heb gewaagd. Nog steeds houdt dit moderne leesplankje geheimen voor me verborgen; ik zie bijvoorbeeld het euro-teken wel staan (naast de 5), maar hoe krijg ik hem er uit? En waar is het copyright-teken, niet bij de Characters op deze dreamweaver, waar ik gebruik van maak voor de accents aigus, circonflexes en graves, etc. Ook ben ik niet gaan experimenteren met verschillende lettertypes - zo verknocht als ik ben aan dit apparaat, ik ben zeker niet van plan de hele dag achter(of liever: voor) het scherm te gaan zitten. Het ademende leven met zijn trappenlopen, afstanden afleggen, in de rij staan, boodschappen doen, mensen ontmoeten, in auito, trein of metro zitten - het blijven toch allemaal vaste bestanddelen van de mij toegemeten tijd.
Wat ik nog wel doe, is ontdekken. Zo trof ik het H-NET aan (www.h-net.org), Humanities and Social Sciences van de Michigan State University. 'Among H-Net's most important activities is its sponsorship of over 100 free electronic, interactive newsletters ("lists") edited by scholars in North America, South America, Europe, Africa, and the Pacific.' En dit alles 'to facilitate the free exchange of academic ideas and scholarly resources.' Daar ben ik dus hardstikke vóor. Go with the flow (blow, glow), zie waar die je brengt.
Ook ontdek ik tot mijn verrassing het bestaan van een website van Richard Neville, van wie ik een paar boeken in huis heb, zoals het interessante Play Power (Jonathan Cape, London, 1970) dat in een vertaling van Helen Knopper bij Van Holkema & Warendorf (Bussum, n.d.) verscheen als Play Power - ontdekkingsreis door de internationale underground. Ik kom daar op de eerste pagina van de proloog voor, geregistreerd tijdens een bezoek aan het hoofdkwartier van de
Beatles aan Savile Row in Londen: 'Ken Kesey die met de Engelen (Hells Angels uit San Francisco, SV) was meegereisd, zat een gesprek op te nemen met Simon Vinkenoog, de Hollandse magiër, die met zoetvloeiende overdaad aan één stuk door sprak.' Die zoetvloeiende overdaad vind ik mooi vertaald; in het Engels staat er 'now babbling with mellifluous extravagance.'
Het deed me genoegen de Australische schrijver-denker, die in Londen zijn prachtige OZ-Magazine uitgaf, op het net aan te treffen: www.richardneville.com.au - een lezing van acht pagina's The Business of Being a Futurist, ondertiteld Wild Cards, Weak Signals & Modulomes maakte ik een copie, om in Den Haag te gaan lezen. Ondertussen noteerde ik, ook voor Kersverslezers, de uitspraak van rapper Ice-T: "Nothing about the future scares me. You just have to be aware of what's coming and get yourselves prepared for it.' Kijk eens, wat een Mission Statement; ik schaar me er graag achter!
Ondertussen kon ik me via biroco.com/ vermeien met 'The art of doing nothing', Yijing Dao en Kaos Magazine. Ik viel midden in de I Tjing-links, hoe dan ook gespeld; die van Lise Heyboer is heel persoonlijk. En nu ik toch midden in de sfeer der verwijzingen zit: Daniel Dee zette foto's van uitgever Anton (Passage) Scheepstra, afgelopen zaterdag genomen tijdens het Deventer Tuinfeest op zijn website: www.danieldee.web-log.nl.
En wat lees ik in het 246e nummer, gedateerd 1 augustus 2004, van het literair magazine Meander, dat sinds 1995 op het Net verschijnt, in de rubriek Poëzie Kort, geschreven door Joop Leibbrand, over Goede raad is vuur: "Soms is het wel een beetje vermoeiend, dat Waaien van Vinkenoogs Poëtische Geest, maar geestverruimend is het wel en wonderlijk genoeg kost het weinig moeite diens dichterlijke 'Quantumsprongen van het bewustzijn' te blijven volgen. Een boek dat energie geeft!" meandermagazine.net.
Zo, daar gaat het om, zelfs op een bloedhete dag als deze! Boeiend, maar vermoeiend, was ooit een commentaar - nou, dat wilikdusnie! Leve de energie, be cool, calm and collected. Simon, bevoegd deskundoloog.

---

Maandag 2 augustus 2004

Vannacht voor het eerst dit seizoen in de tuin geslapen; uitstekend! Hadden wij niet de afspraak gemaakt naar Den Haag te gaan, waren wij er zeker gebleven - nu even de voorbereidingen treffen voor een week afwezigheid hier.
Feest; even bekomen van. Het Deventer tuinfeeest was zeer geslaagd; de meer dan dertig dichters in de tuinen en zalen van het Theater Bouwkunde konden van 4 tot 12 uur rekenen op een aandachtig publiek, 1300 man plus 200 medewerkers. Kraampjes, bankjes, tafeltjes, terrasjes, drankjes en hapjes - een werkelijke maaltijd; wat verval ik in verkleinwoorden; slechts de nadruk gelegd op de innigheid van het geheel in die oude binnenbinnenstad. Met kompanen aan een tafel gezeten, de vorige dichter des vaderlands en de volgende(n): met prozaïst Hafid Bouazza die vertaalde erotische gedichten voorlas van Arabische dichters uit de 8e en 11e eeuw, de Irakeze dichter Al Galidi (een gedicht van hem op Kersvers, 9 juni jl), Ramsey Nasr en Tsitske Jansen, de Neeltje Maria Min dezer dagen, naast Menno, Ilja, Jean Pierre, Gerrit en Charles, Onno en Robert - en hoe die senatoren ook mogen heten, maar ook met de slam-dichters die de gelegenheid kregen van zich te laten horen. Brede rivier, die pohezie, waar ik ook maar zie.
Na de luxe van slapen en ontbijt in het uitgelezen Nieuw Rande de zondagse terugtocht naar het eigen tuincomplex, in het groene noorden van Amsterdam, waar Simone die Sara ziet, die middag vrienden en verwanten ontving. Een ander soort intimiteit; negen broers en zusters met kinderen, nichten en neven: in hun midden Daan van Golden, die ik zo'n veertig jaar ken: hij ziet binnenkort een Oeuvre-prijs tegemoet - ook aanwezig (mooi woord, Aanwezigen!) Annemarie Fok, Jules Deelder's levensgezellin - hij treedt deze week samen met Kamagurka op dubbelop Op de Parade, het openluchttheaterfestival langs de Amstel, Martin Luther Kingpark, vlak bij de Utrechtse brug, dat deze zomer eerst Den Haag, Rotterdam en Utrecht aandeed. Leve de jaarlijkse evenementen, waar 'in' out is en al het nieuwe weer even vertrouwd, omdat het niet alleen om gezien-worden gaat (laat naar je kijken!), maar bovenal om het zelf telkens weer de ogen uitkijken. Mastery in servitude.
Twee maanden geleden, de 6e juni ging ik met Kersvers van start: de eerste bijdrage was een bifurcerende schrijfmachinetekst - sindsdien heb ik die oude getrouwe Triumph Gabriele 10 niet meer aangeraakt, en ben ik boven het toetsenbord bekend geworden met het nieuwe leesplankje voor jong en oud, met nog zoveel mysteries vóór me liggend. Niet vaak genoeg kan ik Linus Pauling citeren (Nobelprijswinnaar, zet je er dan maar bij, om wat meer te benadrukken):
I know: disoveries will be made that my imagination is incapable of conceiving. I await them with curiosity and enthusiasm.'
Nu het bestaan van mijn webstek wat meer bekend wordt, mede dankzij het feit dat ik interviewers vraag of ze die willen vermelden (dank jullie, Dick Hofland in Tubantia en elders (GPD) en Robert van Dieren, Deventer Post, en uiteraard de ladies van de Standaard, Morgen en Gazet van Antwerpen), wil ik hier met graagte verklaren dat in de werkelijkheid, zoals ik die beleef, overal creativiteit te bespeuren valt.
Niet alles daarvan speelt zich in de media af, of via welke bemiddelaar dan ook, zijn het de persoonlijke contacten die tellen, plus de vraag welke talenten je in je hebt om te laten polijsten en tot uiting te brengen. De functionaliteit, die in een aantal levensgebieden te bespeuren valt, bestaat nog niet binnen de statistiek, geen enkele enquète is er naar gehouden, geen enkel Sociaal-Cultureel Planbureau heeft er (nog) weet van.
De energie, die in de mens huist, wordt steeds doelmatiger gebruikt om grenzen te doorbreken, er is niet alleen meer deconstructivisme, in feite zullen alle -ismes elkaar vinden in de Noodzaak tot samenwerking. Zoals vaker gebruikelijk beginnen die veranderingen in de marge, in de buitengebieden ('het zijn allemaal zwarte schapen hier, concludeerde Theo Kley opgewekt vanuit zijn enclave), ordinaire en extra-ordinaire, en om ze te ontdekken - ik zal er op blijven wijzen.
Terugkijkende in deze serie notities tref ik op de 11e juni een tekst aan, die de bijdrage in de link Chaos verduidelijkt, wijs ik op de 12e juni en elders, waar teksten staan die ook zouden passen in de altijd uit te breiden reeks Quotable quotes. (Her)lees bijvoorbeeld A.den Doolaard op 21 juni, Kazantzakis op 23 juni, bekijk met liefde de foto's van de 4e juli en elders, en noteer dat ik al drie sirenes heb horen loeien, de eerste maandagen van de maand.
Uit broedplaats I AMSTERDAM valt nog te melden de opening van de expositie aanstaande donderdag 5 augustus van After Nature kunstenaar Justus Donker in Galerie OpenAtelier "De Vrijplaats" in de Sarphatistraat 143 Amsterdam, 020-3200463. Zeven uur door Kelly, aansluitend Live Action Painting door Kelly en Justus. In de maand augustus houdt Jutus elke dovrzazo-open atelier van l4 tot 20u, elke zaterdag van de maand om l9u een expo-opening met medewerking van Sylvester Peperkamp, Aat Veldhoen, Peter Klashorst, Henk Schiffmacher, kunstenaarscollectief Analtat (wat? anale daad?) en Espen Greger Hagen.
Tevens verscheen het najaarsprogramma van de Volksuniversiteit Amsterdam, mijn lezing in een reeks lezingen in samenwerking met de UNESCO op 9 nov. van 20 tot 22u tref ik aan op pagina 11 van de 136 pagina's tellende uitgave. Inclusief programma Doe Zelf School (Rapenburgstraat 73, 1011VK Amsterdam, 020-6261626).
Wat is er veel te doen, te zien en te horen! Laat het immer zo blijven, laat je door het leven inlijven, beklijven, schrijven, rijmen drijven voorbij. Onbespoten dag. Zon, windgezuiverd. Dikke doei..

---

Juli 2004